Khởi nghiệp cần lưu ý gì khi chọn mô hình doanh nghiệp?
Khi khởi nghiệp, ai cũng bận rộn: lên ý tưởng sản phẩm, tìm khách hàng, gọi vốn, thuê nhân sự… Trong guồng quay đó, việc chọn loại hình doanh nghiệp thường bị xem nhẹ. Nhiều người chỉ “chọn đại” cho có giấy phép, nghĩ rằng giống nhau cả thôi. Tuy nhiên chính quyết định tưởng chừng đơn giản lại ảnh hưởng đến cách bạn điều hành, gọi vốn, chia lợi nhuận và bảo vệ tài sản cá nhân.
Không có một loại hình nào “tốt nhất” cho mọi người, nhưng sẽ có loại hình “phù hợp nhất” với mô hình, quy mô và chiến lược phát triển của bạn.
Chọn sai loại hình doanh nghiệp, bạn có thể rơi vào tình huống:
- Muốn mời thêm nhà đầu tư nhưng loại hình không cho phép góp vốn linh hoạt
- Xảy ra mâu thuẫn nội bộ mà không có cơ chế giải quyết rõ ràng
- Cần chuyển nhượng phần vốn nhưng bị ràng buộc pháp lý phức tạp
- Vướng nghĩa vụ thuế không phù hợp với mô hình hoạt động
Ngược lại, chọn đúng loại hình doanh nghiệp ngay từ đầu sẽ giúp bạn:
- Có cấu trúc pháp lý vững vàng để mở rộng
- Thu hút nhà đầu tư dễ hơn nhờ cơ chế rõ ràng
- Giảm thiểu rủi ro pháp lý và trách nhiệm cá nhân
- Linh hoạt hơn trong việc chia lợi nhuận và điều hành
Vì vậy, việc lựa chọn loại hình doanh nghiệp không phải là một thủ tục mà là một bước đi chiến lược cần được cân nhắc kỹ lưỡng, có thể quyết định sự suôn sẻ hay rắc rối trong tương lai.
Mỗi loại hình doanh nghiệp phù hợp với ai?
Không có một loại hình nào “tối ưu cho tất cả”. Việc chọn đúng mô hình doanh nghiệp phụ thuộc vào quy mô vốn, số lượng người góp vốn, định hướng gọi vốn tương lai, và cả cách bạn muốn kiểm soát công ty. Dưới đây là 3 loại hình phổ biến nhất
1. Công ty TNHH một thành viên – Phù hợp với người khởi nghiệp cá nhân, tự chủ cao
Nếu bạn đang kinh doanh một mình (hoặc đứng tên hộ gia đình), muốn toàn quyền quyết định hoạt động công ty và không có nhu cầu gọi vốn trong giai đoạn đầu thì công ty TNHH một thành viên là lựa chọn phù hợp. Loại hình này có tư cách pháp nhân riêng, giúp bạn hạn chế rủi ro pháp lý cá nhân, nhưng vẫn giữ được toàn quyền điều hành.
Ví dụ: Bạn bán hàng online, mở tiệm cà phê, hay cung cấp dịch vụ thiết kế tự do – đều có thể mở công ty TNHH một thành viên để tăng độ tin cậy, ký hợp đồng hợp pháp, dễ mở tài khoản doanh nghiệp và kê khai thuế minh bạch.
2. Công ty TNHH hai thành viên trở lên – Hợp với nhóm khởi nghiệp nhỏ
Bạn nên cân nhắc loại hình này nếu:
- Có từ 2 đến 50 thành viên cùng góp vốn
- Mọi người quen biết nhau và muốn phân chia quyền lợi rõ ràng
- Công ty hoạt động trong lĩnh vực ổn định, không cần gọi vốn quy mô lớn
Cơ cấu tổ chức công ty TNHH 2 thành viên trở lên (tham khảo)
Công ty TNHH 2 thành viên trở lên giúp cân bằng giữa quyền sở hữu và vận hành, có thể điều chỉnh điều lệ nội bộ để phù hợp với “luật chơi” riêng của nhóm đồng sáng lập.
Ví dụ: Ba người bạn mở công ty thiết kế nội thất mỗi người phụ trách một mảng (thiết kế, thi công, khách hàng). Đây là mô hình lý tưởng để cùng vận hành mà vẫn giữ được sự chặt chẽ pháp lý.
3. Công ty cổ phần - Dành cho doanh nghiệp có tham vọng mở rộng, gọi vốn, niêm yết
Nếu bạn có kế hoạch gọi vốn từ bên ngoài, chia nhỏ cổ phần cho nhân sự (ESOP), dự kiến tăng quy mô lên vài chục, vài trăm người trong vài năm tới thì công ty cổ phần là lựa chọn nên cân nhắc từ đầu. Đây là loại hình linh hoạt nhất trong cấu trúc vốn, dễ dàng chuyển nhượng cổ phần, thu hút nhà đầu tư và mở rộng quy mô.
Ví dụ: Startup công nghệ, công ty phân phối lớn, hệ thống dịch vụ tài chính, edtech, fintech hầu hết đều đi theo mô hình cổ phần để dễ scale up và kêu gọi dòng vốn chiến lược.
Bạn không cần phải chạy theo mô hình “nghe sang”, bạn chỉ cần chọn cái đúng với giai đoạn và tham vọng của mình. Và nếu còn lăn tăn, việc được tư vấn kỹ lưỡng từ chuyên gia pháp lý sẽ giúp bạn “đặt nền móng” đúng ngay từ bước đầu.
Lựa chọn sai loại hình doanh nghiệp có thể khiến bạn mất gì?
Nhiều người nghĩ: “Chọn sai thì đổi lại thôi mà, có gì đâu nghiêm trọng.” Nhưng thực tế, việc chọn sai loại hình không chỉ là rắc rối thủ tục. Nó có thể là cái giá âm thầm mà bạn phải trả bằng thời gian, tiền bạc thậm chí là cơ hội kinh doanh.
1. Mất thời gian và chi phí chuyển đổi
Chuyển đổi từ công ty TNHH sang cổ phần, hoặc ngược lại, không phải chuyện “ngày một ngày hai”. Bạn sẽ phải:
- Làm lại toàn bộ hồ sơ
- Công bố thay đổi trên cổng thông tin quốc gia
- Thay đổi thông tin thuế, ngân hàng, chữ ký số
- Có khi phải giải thể rồi đăng ký lại từ đầu
Tất cả đều tốn thời gian, dễ ảnh hưởng đến lịch trình ra mắt sản phẩm, ký kết hợp đồng hay gọi vốn.
Chọn đúng mô hình sẽ hạn chế rủi ro, dễ mở rộng
2. Mất cơ hội đầu tư
Nhà đầu tư luôn ưu tiên những doanh nghiệp có cấu trúc rõ ràng và linh hoạt. Nếu bạn là công ty TNHH nhưng muốn gọi vốn, không thể chia cổ phần dễ dàng, không có quy trình chuyển nhượng minh bạch thì khả năng cao là đối tác sẽ dừng cuộc chơi, hoặc yêu cầu bạn chuyển đổi sang công ty cổ phần trước rồi mới xem xét.
Có những cơ hội chỉ đến một lần. Mất vì lý do sai loại hình doanh nghiệp thì uổng lắm.
3. Mất uy tín với đối tác và cơ quan quản lý
Chọn sai loại hình có thể dẫn đến việc kê khai không phù hợp, hoặc cấu trúc không tương thích với ngành nghề kinh doanh. Hệ quả:
- Dễ bị thanh tra, kiểm tra kéo dài
- Gây hoang mang cho đối tác về tính minh bạch
- Mỗi lần thay đổi giấy phép, thông tin thuế, bạn lại phải thông báo lại cho toàn bộ hệ thống đối tác tạo cảm giác thiếu ổn định
4. Mất quyền kiểm soát hoặc mâu thuẫn nội bộ
Nhiều người chia sẻ góp vốn nhưng không có điều lệ rõ ràng, dẫn đến tranh chấp khi muốn rút vốn hoặc thay đổi tỷ lệ sở hữu, lẫn lộn giữa quyền sở hữu và quyền điều hành và thiếu cơ chế biểu quyết khiến công ty tê liệt khi có bất đồng.
Việc lựa chọn loại hình doanh nghiệp không chỉ để "hợp thức hóa giấy tờ", mà để xây khung pháp lý vững vàng cho những bước đi dài hơn. Nếu chọn đúng, bạn được “giải phóng” khỏi rủi ro. Nếu chọn sai, bạn tự mình đặt chướng ngại cho chính doanh nghiệp của mình.
Không phải ai khởi nghiệp cũng rành luật và không phải luật sư nào cũng hiểu tư duy kinh doanh. Nhưng tại Tia Sáng Law, chúng tôi đặt ra một tiêu chuẩn khác: tư vấn pháp lý phải đồng hành được với chiến lược phát triển dài hạn của doanh nghiệp.
Chúng tôi không chỉ hỏi bạn muốn thành lập công ty nào – mà hỏi kỹ hơn:
Bạn có dự định gọi vốn không?
Bạn muốn kiểm soát hoàn toàn hay chia sẻ quyền lực?
Mô hình kinh doanh của bạn có khả năng nhân rộng không?
Bạn muốn tiết kiệm chi phí quản lý hay sẵn sàng đầu tư cho cấu trúc pháp lý bài bản?
Tia Sáng Law đồng hành pháp lý, dẫn đường chiến lược cho doanh nghiệp startup
Từ đó, Tia Sáng Law giúp bạn chọn đúng loại hình, soạn điều lệ chuẩn luật và chuẩn mục tiêu, đồng thời hỗ trợ trọn gói các thủ tục thành lập, khắc dấu, mở tài khoản, kê khai thuế ban đầu. Với hơn 10 năm kinh nghiệm đồng hành cùng hàng trăm doanh nghiệp nhỏ và vừa, chúng tôi hiểu rõ ranh giới giữa “làm cho xong thủ tục” và “làm để phát triển bền vững”.
Nếu bạn đang khởi nghiệp hãy để chúng tôi giúp bạn bắt đầu một cách vững vàng. Liên hệ để được tư vấn miễn phí trước khi thành lập doanh nghiệp.