Nhiều người nghĩ: “Khi nào mở công ty rồi tính pháp lý sau.” Nhưng thực tế, rất nhiều lỗi sai khó gỡ lại bắt đầu từ lúc chưa làm gì cả. Bạn có thể chưa cần giấy phép, chưa cần đăng ký thuế, nhưng nếu không làm rõ quyền sở hữu, cách vận hành, hoặc định hướng pháp lý, bạn đang đặt nền móng trên cát. Hãy bắt đầu từ những thứ đơn giản, nhưng sống còn:
1. Thỏa thuận giữa các đồng sáng lập (Founder Agreement)
Không có thỏa thuận đến khi mâu thuẫn xảy ra, chẳng ai biết dựa vào đâu để xử lý
Ý tưởng có thể rất ăn ý. Nhưng khi góp vốn, vận hành, phân chia quyền lực “hiểu nhau” không bao giờ đủ. Bạn cần một văn bản cam kết rõ ràng:
- Ai sở hữu bao nhiêu phần trăm?
- Ai làm điều hành, ai là nhà đầu tư “im lặng”?
- Nếu một người rút lui, thì phần sở hữu có được bán lại không?
2. Xác định loại hình kinh doanh và cấu trúc pháp lý phù hợp
Làm một mình thì đơn giản. Nhưng nếu bạn có co-founder, định hướng gọi vốn hoặc có tài sản chung, hãy suy nghĩ từ sớm:
- Mở công ty TNHH, cổ phần, hay giữ hộ kinh doanh?
- Chia vốn thế nào để không bị mất quyền kiểm soát?
- Có cần lập điều lệ công ty kỹ lưỡng không?
Chọn sai loại hình, về sau thay đổi rất tốn kém và dễ vướng rắc rối nội bộ.
3. Rà ngành nghề kinh doanh & các loại giấy phép con
Không phải cứ mở công ty là làm được mọi thứ. Nhiều ngành cần giấy phép riêng hoặc điều kiện kinh doanh đặc biệt như:
- Ăn uống, thực phẩm chức năng
- Giáo dục, tư vấn du học
- Dịch vụ công nghệ có thu thập dữ liệu người dùng
Bạn phải biết từ đầu: ngành mình làm có “giấy phép con” không? Nếu không tính trước, có thể bị chặn khi nộp hồ sơ hoặc bị xử phạt khi vận hành.
4. Hồ sơ pháp lý cho sản phẩm hoặc dịch vụ
Sản phẩm bạn bán có thực sự thuộc về bạn?
Nhãn hiệu, bao bì, nội dung marketing, phần mềm, ứng dụng đều cần được đăng ký bảo hộ nếu bạn không muốn bị “cướp công” khi bắt đầu nổi tiếng.
Với sản phẩm vật lý: kiểm nghiệm, công bố chất lượng, nhãn mác là tối thiểu. Với dịch vụ online: điều khoản sử dụng - chính sách hoàn tiền - bảo mật dữ liệu là bắt buộc.
Pháp lý sản phẩm không chỉ để chống bị phạt, mà để bảo vệ chính bạn khi bị sao chép, chơi xấu hoặc khi khách hàng khiếu nại.
5. Hợp đồng & quy trình xử lý tranh chấp cơ bản
Nhiều bạn trẻ làm startup ký hợp đồng kiểu “cho có” hoặc không ký gì luôn. Nhưng chỉ cần một thương vụ bị hủy, một lần bị bùng hàng, hoặc khách hàng tố lừa đảo bạn sẽ biết giá trị của hợp đồng là bao nhiêu.Ngay từ đầu, bạn nên có:
Hợp đồng mẫu cho khách hàng/doanh nghiệp
Điều khoản rõ ràng về thanh toán, bảo hành, phạt vi phạm
Mẫu thỏa thuận bảo mật, thoả thuận hợp tác nếu có bên thứ ba
Chuẩn bị hợp đồng không phải để tranh chấp mà để không cần tranh chấp.
Ngay từ giai đoạn ý tưởng, pháp lý nên đi song song cùng chiến lược kinh doanh. Không cần cầu kỳ nhưng cần đúng và đủ. Vì một mô hình tốt không sống nổi nếu khung pháp lý lỏng lẻo. Và một sai sót nhỏ từ đầu đủ sức đánh đổ cả kế hoạch khởi nghiệp.
Họ có sản phẩm tốt. Họ có khách hàng. Thậm chí đã bắt đầu tạo ra doanh thu. Nhưng rồi mọi thứ… chững lại. Không gọi được vốn. Không ký được hợp đồng lớn. Không chuyển mình thành doanh nghiệp bài bản. Vấn đề không nằm ở mô hình hay năng lực mà ở pháp lý.
Lúc khởi đầu, ai cũng nghĩ “pháp lý để sau cũng được”
Khởi nghiệp thường bắt đầu bằng sự hứng khởi: sản phẩm tiềm năng, đội ngũ nhiệt huyết, khách hàng đầu tiên ủng hộ. Trong giai đoạn đó, mọi người đều tập trung vào phát triển còn những “thứ trên giấy” như hợp đồng, thỏa thuận, hay giấy phép thường bị gác lại với suy nghĩ: “Giờ lo bán hàng trước đã, mọi thứ tính sau.” Họ quên rằng: sai từ gốc, đến lúc phát triển sẽ khó sửa và hậu quả chỉ lộ ra khi startup bắt đầu “lớn lên”.
Đến khi cần phát triển, mọi điểm yếu pháp lý bắt đầu lộ diện
- Co-founder mâu thuẫn, nhưng không có thỏa thuận phân chia rõ ràng → tranh chấp.
- Nhà đầu tư yêu cầu hồ sơ pháp lý minh bạch → không đủ điều lệ, chưa đăng ký IP.
- Muốn ký hợp đồng B2B → công ty chưa có tư cách pháp nhân phù hợp.
- Bị đối thủ copy thương hiệu → chưa kịp đăng ký sở hữu trí tuệ.
- Bị thanh tra ngành nghề → thiếu giấy phép con, chọn sai mã ngành.
Pháp lý không phải để trưng mà để dùng
Nhiều người nghĩ pháp lý là việc “rườm rà”, chỉ doanh nghiệp lớn mới cần.
Nhưng thật ra, chính doanh nghiệp nhỏ mới càng cần chuẩn hóa từ đầu, vì:
Không có đội pháp chế nội bộ
Không có ngân sách lớn để xử lý sai sót
Không có nhiều cơ hội “làm lại”
Pháp lý đúng không chỉ giúp bạn vận hành an toàn, mà còn là điều kiện để mở rộng, gọi vốn, hợp tác dài hạn.
Không cần phức tạp chỉ cần làm sớm & làm đúng
Bạn không cần làm rườm rà. Nhưng nhất định phải làm rõ:
Ai sở hữu doanh nghiệp? Ai quyết định điều gì?
Mô hình đang hướng đến cần loại hình pháp lý nào?
Sản phẩm có rủi ro gì về giấy phép, quy chuẩn?
Đã có hợp đồng mẫu, chính sách dịch vụ chưa?
Có tài sản trí tuệ nào cần bảo vệ ngay không?
Đây là nền móng để bạn đi xa không phải phần bổ sung về sau
Pháp lý không giết chết startup nhưng sự chủ quan pháp lý chắc chắn sẽ khiến startup khó mà phát triển bền vững.
Làm sao để chuẩn hóa pháp lý mà không cần thuê phòng pháp chế từ đầu?
Khi nói đến “chuẩn hóa pháp lý”, nhiều doanh nghiệp nhỏ hoặc startup lập tức nghĩ đến một viễn cảnh rườm rà: thuê luật sư in-house, xây phòng ban, ôm quy trình đầy giấy tờ... Và rồi họ chọn cách trì hoãn, để sau.
Thực tế, bạn không cần một phòng pháp chế cố định. Điều doanh nghiệp cần là một tư duy đúng ngay từ đầu: pháp lý không phải làm cho đủ, mà để vận hành trơn tru và tránh mắc sai lầm cơ bản.
Có thể bắt đầu rất gọn: một bộ tài liệu sáng lập rõ ràng giữa các founder, điều lệ công ty được viết sát thực tế vận hành, một mẫu hợp đồng có thể áp dụng linh hoạt với khách hàng, vài chính sách đơn giản nhưng đủ để thể hiện cam kết dịch vụ. Cùng với đó là sự hiểu rõ về ngành nghề đang kinh doanh: liệu bạn có đang thiếu một giấy phép con nào không, hoặc có quy định đặc thù nào có thể ảnh hưởng về sau?
Thay vì lo toàn bộ, doanh nghiệp có thể chia tiến trình chuẩn hóa thành các mốc dễ kiểm soát.
Ở giai đoạn thử nghiệm, chỉ cần khung pháp lý cơ bản để bảo vệ sáng lập và khách hàng. Khi vận hành ổn định, có thể nâng cấp thêm phần nội bộ và sở hữu trí tuệ. Và đến lúc mở rộng, mới cần đi sâu vào đối tác, nhà đầu tư, hoặc cổ phần hóa.
Giải pháp được nhiều doanh nghiệp sử dụng hiện nay là hợp tác với đơn vị tư vấn pháp lý bên ngoài. Không cần trả lương tháng, không cần đào tạo nội bộ, nhưng vẫn có được sự đồng hành sát sao từ người hiểu luật và hiểu mô hình kinh doanh của bạn. Quan trọng nhất, họ giúp bạn nhìn thấy rủi ro trước khi nó thành sự cố.
Với nhiều doanh nghiệp nhỏ và các startup đang bước vào giai đoạn vận hành, pháp lý thường là một bài toán nan giải. Biết là cần làm chuẩn, nhưng không biết bắt đầu từ đâu. Muốn có người cố vấn, nhưng chưa đủ nguồn lực để tuyển hẳn một phòng pháp chế nội bộ. Đó chính là khoảng trống mà Tia Sáng Law lựa chọn để lấp đầy.
Tia Sáng Law cung cấp giải pháp chuẩn hóa pháp lý theo từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp từ lúc còn là ý tưởng đến khi mở rộng quy mô. Bạn không cần đầu tư nhân sự pháp lý ngay từ đầu, nhưng vẫn có thể vận hành công ty với khung pháp lý bài bản, phù hợp mô hình và ngành nghề kinh doanh.
- Thỏa thuận đồng sáng lập, điều lệ công ty
- Hợp đồng mẫu, chính sách khách hàng
- Bảo hộ thương hiệu, sở hữu trí tuệ
- Hướng dẫn thủ tục và giấy phép con
- Rà soát ngành nghề và chuẩn hóa mã ngành
Luật Tia Sáng xây dựng theo tư duy thực chiến, để bạn không chỉ “đúng luật” mà còn tiết kiệm thời gian, dễ áp dụng và sẵn sàng tăng trưởng.
Tia Sáng Law không phải “phòng pháp chế thuê ngoài” chúng tôi là đối tác vận hành pháp lý lâu dài, dành cho những người làm kinh doanh có tầm nhìn: muốn đi nhanh nhưng không đánh đổi sự vững vàng. Liên hệ Tia Sáng Law để được thiết kế lộ trình pháp lý phù hợp, vừa gọn vừa đúng vừa đủ.