Vì sao nhiều doanh nghiệp đang xem nhẹ vai trò của pháp chế?

Trong quá trình vận hành doanh nghiệp, hầu hết lãnh đạo đều chú trọng đến bán hàng, tài chính hay nhân sự – nhưng lại vô tình xem nhẹ một yếu tố mang tính sống còn: pháp lý nội bộ. Đây chính là vai trò của bộ phận pháp chế, một bộ phận có nhiệm vụ “gác cổng” pháp luật cho toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp, từ soạn thảo hợp đồng, tư vấn rủi ro đến quản lý tuân thủ pháp luật.

Một số đơn vị thậm chí không có bất kỳ nhân sự pháp lý nào, hoặc chỉ thuê ngoài theo kiểu “chữa cháy” khi xảy ra tranh chấp. Nguyên nhân có thể đến từ việc chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của pháp chế, hoặc ngại đầu tư chi phí cố định cho vị trí tưởng như “không tạo ra doanh thu”.

Thực tế hiện nay các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn chưa có bộ phận pháp chế bài bản.

Thế nhưng, cái giá phải trả khi vận hành thiếu pháp lý không hề nhỏ: hợp đồng thiếu chặt chẽ dẫn đến mất tiền, quy trình nhân sự sai lệch dẫn đến kiện tụng, hay chỉ một thay đổi nhỏ trong quy định pháp luật cũng đủ khiến doanh nghiệp bị xử phạt nếu không kịp thời cập nhật. Vậy nên, câu hỏi đặt ra không phải là “doanh nghiệp có nên có bộ pháp chế hay không”, mà là “doanh nghiệp sẽ đối mặt với rủi ro gì nếu không có bộ pháp chế?

Bộ phận pháp chế là gì?

Bộ phận pháp chế trong doanh nghiệp là đơn vị chuyên trách chịu trách nhiệm về các vấn đề pháp lý phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh. Đây có thể là một phòng ban nội bộ hoặc cá nhân chuyên trách, làm nhiệm vụ cố vấn pháp lý, kiểm soát rủi ro và đảm bảo sự tuân thủ pháp luật trong toàn bộ tổ chức.

Các nhiệm vụ chính của bộ phận pháp chế, bao gồm:

- Thẩm định pháp lý đối với các hoạt động, quyết định kinh doanh quan trọng.

- Soạn thảo và rà soát hợp đồng, văn bản nội bộ, thỏa thuận với đối tác.

- Cập nhật và phổ biến các quy định pháp luật mới có liên quan đến lĩnh vực hoạt động.

- Giải quyết các vấn đề pháp lý phát sinh: tranh chấp, khiếu nại, xử lý vi phạm.

- Tư vấn cho các phòng ban khác về pháp luật lao động, thuế, sở hữu trí tuệ, marketing, đầu tư...

Pháp chế không phải là “luật sư nội bộ” đơn thuần, nhiều người hiểu nhầm rằng pháp chế chỉ đơn giản là "người xem hợp đồng", hoặc chỉ cần thiết khi có rắc rối. Trên thực tế, vai trò của pháp chế là đồng hành xuyên suốt – từ lúc doanh nghiệp lên chiến lược, mở rộng quy mô, gọi vốn, triển khai dự án, đến khi vận hành hàng ngày.

Họ không chỉ giúp “gỡ rối”, mà còn giúp doanh nghiệp “không vướng rối” ngay từ đầu. 

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp chỉ bắt đầu quan tâm đến pháp chế sau khi gặp sự cố, ví dụ:

- Bị đối tác kiện do điều khoản hợp đồng mập mờ.

- Bị xử phạt do vi phạm quy định pháp luật chuyên ngành.

- Mất cơ hội đầu tư vì thiếu tài liệu pháp lý minh bạch.

Khi đó, việc “chữa cháy” không những tốn kém, mà còn ảnh hưởng đến uy tín và cơ hội tăng trưởng. Trong khi nếu có pháp chế từ đầu, mọi thứ đã có thể được kiểm soát ngay từ gốc.

Doanh nghiệp dễ gặp rủi ro gì nếu thiếu bộ phận pháp chế?

Hợp đồng thiếu chặt chẽ, doanh nghiệp dễ chịu thiệt

Trong hoạt động kinh doanh, hợp đồng là "hàng rào bảo vệ" quyền lợi của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu không có người có chuyên môn pháp lý rà soát, nhiều hợp đồng thường mắc lỗi phổ biến: điều khoản không rõ ràng, không quy định cụ thể về trách nhiệm các bên, thiếu điều khoản xử lý vi phạm, chấm dứt hợp đồng sớm…

Điều này khiến doanh nghiệp rơi vào thế bị động nếu phát sinh tranh chấp, khó đòi quyền lợi hoặc thậm chí bị đối tác "lách luật" để né tránh trách nhiệm.

Ví dụ: Một doanh nghiệp phân phối sản phẩm ký hợp đồng với nhà cung cấp mà không quy định rõ thời gian giao hàng. Khi nhà cung cấp giao trễ, doanh nghiệp mất khách – nhưng không có cơ sở pháp lý để đòi bồi thường.

Dễ vi phạm pháp luật vì thiếu người cập nhật và giám sát

Pháp luật Việt Nam thay đổi liên tục, đặc biệt trong các lĩnh vực như thuế, lao động, quảng cáo, bảo vệ dữ liệu, ngành nghề kinh doanh có điều kiện… Nếu không có người chuyên trách theo dõi và phổ biến, doanh nghiệp rất dễ "vô tình" vi phạm.

Hậu quả có thể là bị xử phạt hành chính, truy thu thuế, bị đình chỉ hoạt động hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu – nhất là khi vi phạm xảy ra trong các chiến dịch truyền thông hoặc hoạt động công khai.

Mâu thuẫn nội bộ, khó mở rộng và kém minh bạch với nhà đầu tư

Ngoài pháp lý bên ngoài, pháp chế còn đóng vai trò quan trọng trong quản trị nội bộ: xây dựng điều lệ công ty, quy chế nhân sự,... 

Pháp chế còn có vai trò trong việc chia cổ phần, quy trình xử lý vi phạm, bảo mật thông tin…

Không có pháp chế, doanh nghiệp dễ gặp mâu thuẫn giữa cổ đông, tranh chấp lao động hoặc thiếu tính minh bạch khi làm việc với nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan quản lý nhà nước.

Đặc biệt, với các doanh nghiệp đang trong giai đoạn gọi vốn, mở rộng hệ thống hoặc niêm yết, việc thiếu bộ phận pháp chế là một điểm trừ lớn trong mắt đối tác.

Doanh nghiệp nhỏ hoặc startup có cần bộ phận pháp chế không?

Câu trả lời là: rất cần, thậm chí nên có ngay từ đầu dù ở quy mô tối giản.

Nhiều doanh nghiệp nhỏ và startup thường cho rằng pháp chế là “xa xỉ phẩm” dành cho các tập đoàn lớn. Nhưng thực tế, rủi ro pháp lý không phân biệt quy mô. Một điều khoản sai trong hợp đồng, một chiến dịch truyền thông chưa được kiểm duyệt, một thỏa thuận góp vốn thiếu chặt chẽ… đều có thể khiến doanh nghiệp non trẻ phải trả giá bằng uy tín, tiền bạc hoặc chính sự tồn tại.

Đặc biệt, với các startup đang trong giai đoạn gọi vốn, việc không có hồ sơ pháp lý rõ ràng, điều lệ minh bạch, hay thiếu chính sách bảo vệ tài sản trí tuệ sẽ là "điểm trừ lớn" trong mắt nhà đầu tư.

Chưa có bộ phận pháp chế? Doanh nghiệp có thể chọn giải pháp nào?

Nếu chưa đủ điều kiện để duy trì bộ phận pháp chế nội bộ, thuê ngoài dịch vụ pháp chế doanh nghiệp là một giải pháp thông minh, tiết kiệm và cực kỳ hiệu quả.

Đây chính là lúc Tia Sáng Law trở thành đối tác pháp lý đáng tin cậy mà nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đang lựa chọn.

Tia Sáng Law – dịch vụ pháp chế doanh nghiệp linh hoạt, sát cánh cùng bạn ngay từ đầu

Tia Sáng Law với đội ngũ luật sư dày dặn kinh nghiệm, chuyên cung cấp dịch vụ pháp lý “đo ni đóng giày” cho từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp.

Tia Sáng Law - Đơn vị pháp chế uy tín được nhiều doanh nghiệp tin chọn

Dịch vụ pháp chế thuê ngoài tại Tia Sáng Law hỗ trợ doanh nghiệp:

✔ Soạn thảo & rà soát hợp đồng chuẩn luật, có lợi cho doanh nghiệp.  

✔ Xây dựng điều lệ công ty, quy chế nội bộ, chính sách cổ phần bài bản.  

✔ Tư vấn pháp lý thường xuyên – cập nhật nhanh các quy định mới.  

✔ Đại diện doanh nghiệp làm việc với cơ quan nhà nước, hỗ trợ xử lý tranh chấp nếu có.

Với gói dịch vụ linh hoạt theo tháng, theo dự án hoặc theo nhu cầu thực tế, Tia Sáng Law giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nhân sự nội bộ mà vẫn có được nền tảng pháp lý vững chắc ngay từ sớm.

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí về gói dịch vụ pháp chế doanh nghiệp phù hợp nhất.

------------------------

CÔNG TY LUẬT TNHH MTV TIA SÁNG

Địa chỉ: Phòng 2.3, tầng 2 tòa nhà Indochina. Số 4 Nguyễn Đình Chiểu, P. ĐaKao, Q.1, TP. HCM

Hotline: 0989.072.079

Website: tiasanglaw.com

Gmail: tiasanglaw@gmail.com